मल्हारगड

उंची ३१०० मी.

प्रकार : गिरिदुर्ग

चढाईची श्रेणी : सोपी

रविवारचा दिवस … घरी बसवत तर नाहीच, गळ्यात मफलर अडकवून, हातात कॅमेरा घेऊन कुठेतरी गडावरती जायची लागलेली सवय .. नेहमीचे आमचे सवंगडी कामात व्यस्त असल्यामुळे कुठे जावे ही समजत नव्हते … मग शेवटी जवळचा किल्ला पाहायचे ठरवले … आमच्या बाई-साहेबाना म्हणले चल तुम्हीपण … मग आमचे मित्र बाबासाहेब ते हि तयार झाले त्यांची पत्नीही तयार ( ८ महिन्याची गरोदर , पण गडावर जायची इच्छा).

आम्ही हडपसर मार्गे सोनोरी गावाकडे निघालो … दिवे घाट संपल्यावर झेंडेवाडी गावाचा फाटा लागतो … यामार्गे हि गडावर जाता येते पण आम्ही अजून ४ किलोमीटर पुढे गेलो जिथे सोनोरी गावाचा फाटा आहे आणि तिथे मल्हारगडाची पाटी पण आहे … तिथून ४ किलोमीटर वर गड आहे .. सोनोरी गावातून समोरच मल्हारगड दिसतो. सोनोरी गावातून किल्ल्याच्या पायथ्याला जाऊन गाडी लावली आणि १५-२० मिनिटातच आम्ही गडावर पोचलो. डोंगराच्या सोंडेवरूनही गडामध्ये प्रवेश करता येत असला तरी मनोऱ्याच्या बाजूने गेल्यास आपल्याला किल्ल्याचे मुख्य प्रवेशद्वार लागते.

मी , बाबा आणि आमचा शिवबा तिघेच गडावर गेलो … अश्विनीला जमेल तेवढे ती आली पण ८ महियाची गरोदर बाई , रिस्क नको म्हणून आम्ही अश्विनी आणि मनीषाला एका झाडाखाली बसून राहिला सांगितले … नंतर त्या हळू-हळू गाडीकडे गेल्या …

अश्विनीचा भरपूर प्रयत्न चालला होता गडावर जाण्याचा , बाबाही तिला मदत करत होता … वरील फोटोमध्ये नवरा-बायकोचा प्रयत्न दिसून येतो …

आम्ही गडाच्या मागील बाजूने गेलो … अतिशय चांगल्या अवस्थेत असलेले एक देखणा बुरुज पुढे दिसतो .. बुरुजाच्या बाजूने गडामध्ये प्रवेश करता येतो …

गडामध्ये प्रवेश करताच, पुढेच एक भगवा दिसतो … बाजूलाच एक विहीर आहे … जी जवळ जवळ मुजली आहे … गडाची तटबंदी बर्यापैकी जिवंत आहे … तटबंदीच्या बाजूला पिवळ्या फुलांची गर्द झाडी आहे .. तटबंदीच्या बाजूने फिरत फिरत तुम्ही पूर्ण गड पाहू शकता ..खालील फोटोमध्ये तुम्ही पाहू शकता …

मल्हारगड हा साधारण त्रिकोणी आकारचा असून आतील बालेकिल्ल्याला चौकोनी आकारचा तट आहे. मल्हारगड आकाराने लहान आहे. … तटबंदीच्या बाजूने फिरत तुम्ही गडाच्या दुसर्या बाजूला जाताच तुम्ही बालेकिल्यात जाऊ शकता … थोडे पुढे गेल्यावर तुम्हाला गडाचा महादरवाजा दिसेल जो अजून हि अतिशय चांगल्या स्थितीत आहे.

या किल्ल्याची बांधणी पेशव्यांचे सरदार पानसे यांनी केली. पानसे हे पेशव्यांच्या तोफखान्याचे प्रमुख होते. सन १७७१ – ७२ मध्ये थोरले माधवराव पेशवे किल्ल्यावर येऊन गेल्याचे उल्लेख ऐतिहासिक कागदपत्रांमध्ये आढळतात. या पानसेंचा किल्ल्याखालच्या सोनोरी गावात एक चिरेबंदी वाडा आहे.

बालेकिल्ल्यात प्रवेश न करता तटाच्या बाजूने पुढे गेल्यावर समोरच एक तळे लागते. किल्ल्याच्या दक्षिणेला असणारे हे तळे तटाला लागूनच असून पावसाळ्यात व हिवाळ्यात पाण्याने भरलेले असते. यातील पाणी वापरण्यास उपयुक्त असले तरी पिण्यायोग्य मात्र नाही.

किल्ल्यावरून कऱ्हा नदी, जेजुरीचा डोंगर, कडेपठार, वगैरे दिसतात.

गडाकडे जाण्याआधी सोनोरी गावात असणारा पानसे यांचा ६ बुरुजांचा वाडा पाहण्यासारखा आहे. एखाद्या गढीप्रमाणे असणाऱ्या या वाड्यात गजाननाचे व लक्ष्मी-नारायणाचे मंदिर आहे. सोनोरी गावात चुकवून चालणार नाही असे ठिकाण म्हणजे मुरलीधराचे सुबक मंदिर व मंदिरातील अत्यंत देखणी अशी काळ्या पाषाणात घडवलेली श्रीकृष्णाची मूर्ती.